Babel heeft op 5 oktober de Onze Taal/ANV-Taalboekenprijs in de wacht gesleept! Nadat ik de afgelopen jaren met een ander boek en met dit weblog twee nominaties voor de LOT-prijs niet wist te verzilveren, was het dit keer wel raak. Dagblad Trouw schrijft er dit over.
In de video een korte impressie van de prijsuitreiking. Het volledige juryrapport staat op de Onze Taal-site. Enkele citaten uit recensies staan hier.
‘Stadt Colombe’, 1690
De meeste koloniale mogendheden hebben, vooral in de negentiende en begin twintigste eeuw, nogal geaarzeld of ze hun overzeese onderdanen al dan niet de koloniale taal zouden leren. Zulk onderwijs zou hen ook kennis laten maken met westerse ideeën over vrijheid en gelijkheid, en daar kon alleen maar gedonder van komen. Dat bleek uiteindelijk ook te kloppen, al zien wij dat ‘gedonder’ nu als de opmaat naar dekolonisatie en dus een stap de goede kant op.
Over de Nederlanders wordt vaak gezegd dat ze zo weinig taaltrots hadden dat ze het Nederlands nooit hebben proberen te verspreiden in de overzeese gebiedsdelen. Daar valt veel op af te dingen: hoe het de Europese talen is vergaan na de onafhankelijkheid van de voormalige koloniën, hangt nauwelijks samen met het taalbeleid van de kolonisator, laat staan met diens taaltrots. (Waar het wel mee samenhangt, vertel ik in hoofdstuk 7 van Babel.) Lees verder
Een vrolijk berichtje bij het aanbreken van het weekend: BABEL is genomineerd als Taalboek van het jaar! Dat is een nieuwe prijs van Genootschap Onze Taal, dagblad Trouw en het Algemeen-Nederlands Verbond.
Er zijn naast BABEL. De 20 reuzentalen van de wereld nog vijf kandidaten. Van rechts naar links:
* Het groot Vlaams vloekboek en (hier onzichtbaar) zijn tweelingzusje Het groot Nederlands vloekboek, door Fieke Van der Gucht en Marten van der Meulen Lees verder
In het Nederlands is een storm een hevige wind. En dan niet één vlaag, woesj en voorbij, maar één die een poos aanhoudt.
In het Engels is een storm iets anders. Verschillende woordenboeken geven verschillende omschrijvingen, maar de kern van de betekenis is zo iets als ‘heftig weer’: veel regen of kletterende hagel, dichte sneeuwval of donder en bliksem. Sterke wind is daarbij volgens de meeste omschrijvingen zeker mogelijk, maar niet essentieel.
Rainstorm
Samenstellingen als rainstorm, hailstorm, thunderstorm en snowstorm betekenen daarom in het Engels ook iets anders dan je zou denken: het zijn respectievelijk een hoosbui, heftige hagel, een onweer en zware sneeuwval. Het kan er hard bij waaien, vooral bij snowstorms, maar het hoeft niet per se. Alleen een windstorm moet waaien, want dat is zijn kernactiviteit. Lees verder
Het vertrek van de Britten is op taalgebied een buitenkans: het neemt het laatste beletsel weg om Engels te omarmen als Europese lingua franca. Dan moeten de Europese leiders wel dezelfde wijsheid kunnen opbrengen als hun Indonesische collega’s in 1945.
Toen een verdeeld Verenigd Koninkrijk in 2016 voor de Brexit stemde, zagen veel fans van het Duits en vooral het Frans hun kans schoon: de Engelse taal moest in Europe een flink toontje lager gaan zingen. Zo vond Europarlementariër Johannes Singhammer (CSU) dat het afgelopen moest zijn met de discriminatie van het Duits en het Frans. Jean-Claude Juncker himself schakelde halverwege een toespraak demonstratief over van Engels op Frans. En in dagblad Le Figaro mocht de Franse officier Thomas Miailhes pleiten voor de Franse taal als ‘heroveringsinstrument’. Lees verder
Veegwagentje
De streektaal waarmee ik ben opgegroeid, piept op de meest onverwachte momenten door mijn Nederlands heen. Vandaag ook weer.
Ik moet dan eerst iets vertellen over afgelopen woensdag. Samen met collega Sterre Leufkens interviewde ik de Nijmeegse taalkundige Linda Drijvers.* Die merkte terloops op dat een bepaald handgebaar niet alleen als ‘vegen’, maar ook als ‘roeien’ opgevat kan worden, en al pratend maakte ze dat gebaar.
Ik kon geen van beide interpretaties meteen plaatsen. Maar al snel begreep ik er één, en dat zei ik ook: ze bedoelde strikt genomen niet ‘roeien’, zoals in een roeiboot, maar ‘peddelen’, als in een kano. Als dat muggenzifterig was (ja hè?), was het niet opzettelijk: mijn vrouw, laat ik haar Marleen noemen, roeit vaak en kanoot soms, en dus zijn dat voor mij twee verschillende dingen. Lees verder
Ergens in Babel hou ik een kleine tirade tegen taalregelneverij. Ik foeter daar op ‘spellingwetten, vuistdikke grammatica’s, meerdelige woordenboeken, een standaarduitspraak, stijlgidsen en terminologische commissies, die de taalvrijheid naar de japkedee helpen’. Naar de ratsmodee dus; ‘japkedee’ is een plaagstootje naar NRC-journalist Japke-d. Bouma.
Bouma schrijft al jaren over kantoorjargon. Net als Jan Kuitenbrouwer en Paulien Cornelisse heeft ze een scherp oor voor taal. Maar er is een verschil. Als Kuitenbrouwer of Cornelisse iets opvalt, gaan ze ermee spelen, zoals een poes met een knot wol. Dat is leuk. Soms doet Bouma dat ook, bijvoorbeeld in haar boektitel Ga lekker zélf in je kracht staan. Maar de rode draad in haar stukjes is: ik vind die kantoortaal irritant – mensen, stop daar nou mee. Keer op keer, column na column: ik vind die kantoortaal irritant, stop er nou mee. Dat wordt al gauw eentonig, vind ik. Bovendien, die arme kantoormensen moeten al zoveel (agile zijn, scrummen) en ze mogen al zo weinig (niet uitslapen, geen korte broek dragen). Laat ze toch op zijn minst praten zoals ze willen! Lees verder
