Gaston Dorren, taaljournalist

Waarom heet de ringvinger ‘ringvinger’? Makkelijke vraag: omdat we er vaak een ring aan dragen natuurlijk. En van oudsher was dat met name de trouwring.

Maar er bestaat ook een ouder woord voor ‘ringvinger’. Dat ontdekte ik van de week, toen ik aan het uitzoeken was waarom de ringvinger in het Pools palec serdeczny heet. Dat betekent letterlijk ‘hartvinger’ – en dat woord bleek tot mijn verrassing in het Nederlands óók te bestaan. Of beter gezegd: bestaan te hebben, want het is verouderd.

(Een filosofische kwestie: bestaat een woord nog als niemand het meer gebruikt? En wat als iemand er een blogje over schrijft? Afijn.)

Nieuwe vraag dan: waarom heette de ringvinger ‘hartvinger’? Eigenlijk alweer een makkelijke, nietwaar? Trouwring, liefde, hart: het verband ligt er dik boven op.

Of niet? Ons romantische ideaal van trouwen uit liefde is tamelijk modern. Een trouwring symboliseerde vooral dat iemand niet meer huwbaar was – ‘bezet’. Maar om de vinger waaraan dat symbool gedragen werd nou te vernoemen naar het hart waar die lang-niet-vanzelfsprekende liefde zou zetelen, dat was helemaal niet zo’n voor de hand liggende stap.

En zo zit het ook niet, als we het Woordenboek der Nederlandsche Taal mogen geloven. Dat omschrijft namelijk, sinds 1901, de hartvinger aldus: ‘Een (verouderde) naam voor den vierden vinger (goudvinger, ringvinger), daaraan gegeven, omdat men vroeger meende dat de “ader” van dezen vinger rechtstreeks met het hart in verband stond.’ Niet zo zeer valse romantiek dus, als wel valse biologie!

Is het dan toeval dat we de trouwring aan de hartvinger dragen? Nee, vermoedt het WNT: ‘…om die reden werden er dan ook zeker de ringen, bepaaldelijk de trouwringen, aan gestoken.’

Resumerend: de ringvinger heet zo omdat veel mensen er hun trouwring aan dragen, en dat ze dat doen, houdt verband met de oudere naam ‘hartvinger’, die gebaseerd is op een biologische misvatting.

Kijk, dat helpt me om palec serdeczny te onthouden.