Mijn nieuwste boek, BABEL, is onlangs verschenen in het Nederlands, en die blijde gebeurtenis heb ik omlijst met vier korte filmpjes.
1. Introductie tot Babel (2.26).
2. Het Frans (4.29).
3. Indiase talen (7.20).
4. De wereldtalen van een provinciestad (4.30).
Een half jaar na de Engelstalige editie is BABEL nu ook in het Nederlands uit. De recensies zijn (weer) fijn:
“Vrolijk en goed geïnformeerd.” “Droge kwesties worden, als Dorren ze uitlegt, springlevend. Hij schrijft met humor.” Berthold van Maris in NRC.
“Doortimmerd en geestig.” Mieke Zijlmans in de Volkskrant.
“Een fijngeslepen diamant”, “heel toegankelijk en aangenaam leesbaar voor iedereen die ook maar een flintertje interesse heeft voor talen, taalstructuren en cultuur.” Miet Ooms op taalverhalen.be.
Bovendien had ik een prettig gesprek met Frits Spits in zijn programma De Taalstaat en met Sven Speybrouck in het programma Interne Keuken (scroll naar beneden).
Engelse recensies staan hier.
Â
Het vertrek van de Britten is op taalgebied een buitenkans: het neemt het laatste beletsel weg om Engels te omarmen als Europese lingua franca. Dan moeten de Europese leiders wel dezelfde wijsheid kunnen opbrengen als hun Indonesische collega’s in 1945.
Toen een verdeeld Verenigd Koninkrijk in 2016 voor de Brexit stemde, zagen veel fans van het Duits en vooral het Frans hun kans schoon: de Engelse taal moest in Europe een flink toontje lager gaan zingen. Zo vond Europarlementariër Johannes Singhammer (CSU) dat het afgelopen moest zijn met de discriminatie van het Duits en het Frans. Jean-Claude Juncker himself schakelde halverwege een toespraak demonstratief over van Engels op Frans. En in dagblad Le Figaro mocht de Franse officier Thomas Miailhes pleiten voor de Franse taal als ‘heroveringsinstrument’. Lees verder
Veegwagentje
De streektaal waarmee ik ben opgegroeid, piept op de meest onverwachte momenten door mijn Nederlands heen. Vandaag ook weer.
Ik moet dan eerst iets vertellen over afgelopen woensdag. Samen met collega Sterre Leufkens interviewde ik de Nijmeegse taalkundige Linda Drijvers.* Die merkte terloops op dat een bepaald handgebaar niet alleen als ‘vegen’, maar ook als ‘roeien’ opgevat kan worden, en al pratend maakte ze dat gebaar.
Ik kon geen van beide interpretaties meteen plaatsen. Maar al snel begreep ik er één, en dat zei ik ook: ze bedoelde strikt genomen niet ‘roeien’, zoals in een roeiboot, maar ‘peddelen’, als in een kano. Als dat muggenzifterig was (ja hè?), was het niet opzettelijk: mijn vrouw, laat ik haar Marleen noemen, roeit vaak en kanoot soms, en dus zijn dat voor mij twee verschillende dingen. Lees verder
Ergens in Babel hou ik een kleine tirade tegen taalregelneverij. Ik foeter daar op ‘spellingwetten, vuistdikke grammatica’s, meerdelige woordenboeken, een standaarduitspraak, stijlgidsen en terminologische commissies, die de taalvrijheid naar de japkedee helpen’. Naar de ratsmodee dus; ‘japkedee’ is een plaagstootje naar NRC-journalist Japke-d. Bouma.
Bouma schrijft al jaren over kantoorjargon. Net als Jan Kuitenbrouwer en Paulien Cornelisse heeft ze een scherp oor voor taal. Maar er is een verschil. Als Kuitenbrouwer of Cornelisse iets opvalt, gaan ze ermee spelen, zoals een poes met een knot wol. Dat is leuk. Soms doet Bouma dat ook, bijvoorbeeld in haar boektitel Ga lekker zélf in je kracht staan. Maar de rode draad in haar stukjes is: ik vind die kantoortaal irritant – mensen, stop daar nou mee. Keer op keer, column na column: ik vind die kantoortaal irritant, stop er nou mee. Dat wordt al gauw eentonig, vind ik. Bovendien, die arme kantoormensen moeten al zoveel (agile zijn, scrummen) en ze mogen al zo weinig (niet uitslapen, geen korte broek dragen). Laat ze toch op zijn minst praten zoals ze willen! Lees verder
Ik heb voor de bekende website Taalvoutjes een column geschreven over Babel. Lezers kunnen een exemplaar van het boek winnen.
De Afrikaanse savanne? Die kennen we uit documentaires en Burgers’ Zoo. Japans, Ethiopisch of Argentijns eten? Doen we gewoon in eigen land. Rio, Melbourne en Timboektoe? Zien we op Street View en YouTube.
Kortom, we kénnen de wereld wel zo’n beetje. Bovendien: Starbucks en pizza, supermarkten en kantoortorens, Toyota’s en iPhones zijn overal hetzelfde. Valt er eigenlijk nog wel iets te ontdekken op dat planeetje van ons? Stuit er nog wel eens iemand op iets mysterieus, op een verrassing, op een laatste restje van zinderende variatie?
Ja hoor: ik.
Serieus.
De afgelopen drie jaar heb ik langs de twintig grootste talen van de wereld gezworven. Ik heb geluisterd hoe ze klinken, gekeken naar hun schriften. Uitgezocht wat er vroeger mee gebeurd is, nagevraagd hoe men nu erover denkt. Negentien van de twintig reizen maakte ik aan boord van boeken, artikelen en websites. Voor één van de twintig talen heb ik een echt vliegtuig naar ver weg genomen. Alle twintig de ervaringen waren onvergetelijk.
Dit zijn een paar van de dingen die ik niet zal vergeten: …
Lees verder op Taalvoutjes.
Wat zijn de interessantste plaatsen in Nederland en Vlaanderen voor taalliefhebbers die een dagje op stap willen? Ik schrijf erover in het juli/augustus-nummer van Onze Taal. Hier een voorproefje.
In het Radio 1-programma De Taalstaat van afgelopen zaterdag werd ik geïnterviewd door Frits Spits, die niet alleen goed voorbereid was – dat is hij altijd – maar bovendien prettig enthousiast over mijn nieuwste boek, Babel. Het werd een aangenaam gesprek van ruim 7 minuten. Het is hier terug te horen.
Vooraf raakte ik in de ‘wachtkamer’ aan de praat met Huub van der Lubbe, onder meer bekend (ook bij mij) als zanger en tekstdichter van De Dijk. Op mijn vraag wat de aanleiding was om hem vandaag uit te nodigen, begon hij met: ‘Nou, ik schrijf liedjes…’ Hij ging er niet zomaar van uit dat ik dat wist. Dat nam me erg voor hem in.
In hoofdstuk 5 van BABEL noem ik vele tientallen woorden die het Nederlands aan het Arabisch heeft ontleend, meestal via de omweg van andere talen: van luit tot hasj, van safari tot tas (‘kopje’) en van rokade tot giraf. Ook noem ik allerlei namen van Arabische oorsprong die een duidelijke betekenis hebben, zoals Nasrdin (Dchar!), Ramblas en Algerije.
Vandaag attendeert arabist en journalist Rena Netjes me er via Twitter op dat het Arabisch ook Nederlandse leenwoorden bevat, en ze noemt yaḵt oftewel ‘jacht’ – het schip, niet het jagen. De Uitleenwoordenbank bevestigt dat en noemt er zelfs ruim 25. Lees verder
