Voorzetsels zijn vaak lastig als je een nieuwe taal leert, omdat ze zich graag anders gedragen dan je zou verwachten en willen. Dat geldt ook voor het Pools. Maar één voorzetsel gedraagt zich daar op een léúke manier verrassend. Dat is po; meer in het bijzonder po met de zesde naamval. De voornaamste betekenis is ‘na’, maar soms is dat een heel bijzonder ‘na’.

Voorbeeld één: ‘de vrouw van Jan’ is in het Pools żona Jana, maar komt haar man te overlijden, dan wordt ze wdowa po Janie: ‘weduwe na Jan’. Klopt als een bus natuurlijk: het post-Jan-tijdperk is aangebroken, dus de weduwe is nu ‘na Jan’.

Voorbeeld twee: een ‘potje jam’ heet in het Pools słoik dżemu, letterlijk een ‘potje van jam’. Dat ‘van’ is niet zo raar: ook het Engels en veel Romaanse talen voegen dat ertussen (jar of jam, pot de confiture, enz.). Maar hoe heet een ‘jampotje’ in het Pools? Je zou kunnen denken aan ‘potje voor jam’ (słoik na dżem), en dat levert inderdaad enkele tientallen Googletreffers op. Een andere, typisch Slavische, oplossing zou zijn ‘jammig potje’ (słoik dżemowy), en ook dat komt de zoekmachine bekend voor. (Wat niet alles zegt, want op internet heerst bepaald geen schaarste aan onjuiste zinnen. Daar zorgen tweedetaalsprekers en vertaalmachines wel voor.) Maar wat verreweg het meest voorkomt, is słoik po dzemie: ‘potje na jam’. Ik vat dat op als: de jam is eruit, dus het potje is nu ‘na de jam’. Vergelijkbare gevallen zijn ‘dozen na schoenen’, ‘flessen na bier’, en nog veel meer. Prachtig.

Zo, en nu ben jij een ‘lezer na een blog’, czytelnik po blogu. Althans, dat heb ik verzonnen. Maar is het goed Pools? Nee, dat is online niet te vinden. Die formulering gaat kennelijk zelfs de schrijvers van ónjuiste Poolse zinnen te ver. Gelukkig heb ik nu in die leemte voorzien.