Help, er zit een gat in mijn Nederlands en dat moet gevuld.
In het Engels bestaat het werkwoord to Persianise (of Persianize), doorgaans gebruikt als voltooid deelwoord: Persianised cultures, a Persianised form of Hindustani, enzovoort. Dat is een doorzichtig woord: Persian betekent Perzisch, dus wie iets Persianises, geeft er een Perzisch karakter aan.
Maar hoe zeg je dat in het Nederlands? Ook wij kunnen allerlei zaken vernederlandsen, verduitsen, verfransen, verzweedsen, verbulgaarsen, veramerikaansen, verchinesen (of verchinezen – minder correct, lijkt me), verargentijnsen of desnoods verguatemalteeksen en verpapoea-nieuw-guinesen. Althans, al die werkwoorden, gebaseerd op bijvoeglijke naamwoorden, klinken mij welgevormd in de oren, al zijn sommige weinig gangbaar. Daarnaast zijn er nog een paar varianten als amerikaniseren en sinificeren, die aan andere talen ontleend zijn. Maar zodra een bijvoeglijk naamwoord op –isch eindigt, loopt het spaak. Verservischen, verrussischen, verperzischen? Het kan aan mij liggen (ik hoop het!), maar ik vind het niet klinken. Een verperzischt Hindoestaans? Geen gehoor, toch? En tenslotte hebben we naast vergroten en vergelen en verwetenschappelijken ook niet verlogischen.
Wat is dan wél een bruikbare vorm? Russificeren bestaat, maar van servificeren word ik niet blij en perzificeren (of nog eerder persificeren) kan me evenmin bekoren – het eerste doet denken aan onderwerping, het tweede aan sappige zuidvruchten. Verserven en verperzen dan? Of toch maar liever dicht bij het Engels blijven en serbianiseren en persianiseren zeggen? Maar echt bevredigend zijn die ook niet, want Serbiaans en Persiaans zijn in de verste verte geen Nederlandse woorden. Het zou al een beetje helpen als ze klassieke wortels hadden, maar Serbianus en Persianus lijken noch in het klassieke, noch in het hedendaagse Latijn te bestaan. (Persianus mogelijk wel in het Volkslatijn. De Serviërs bestonden in de klassieke Oudheid natuurlijk nog niet als volk.)
Kortom, ik kan geen echt goede oplossing vinden. De minst slechte lijkt me nog persianiseren, vanwege de gelijkenis met het Engels en het Vulgair Latijn, dus voorlopig gebruik ik die maar. Over de Serviërs schrijf ik op dit moment gelukkig niet, zodat ik me over Serbianise het hoofd niet hoef te breken.
Wat vinden jullie? Persianiseren? Verperzischen? Verperzen? Persificeren? Persifiëren? Welke variant vind je het mooist, het meest logisch of anderszins het beste? Ik hoor het graag. En o ja: veriraansen en iraniseren zijn prima woorden, maar betekenen net iets anders.
***
In mijn volgende boek (werktitel: Babel) zullen twintig grote talen aan de orde komen, waaronder het Perzisch en twee waarop het Perzisch veel invloed heeft uitgeoefend. Mijn al verschenen boeken (beschikbaar in zes talen, maar niet in het Perzisch!) vind je hier.
Gaston Dorren, taaljournalist 
Verperzischt klinkt het meest natuurlijk (verperst is het zeker niet) 🙂
LikeLike
In achttiende-eeuwse teksten komt “Persiaans” geregeld voor, en ook vandaag wordt nog van “Persiaans rood” gesproken. Voor de vraag wat u vandaag best zegt is dat misschien minder relevant…
“Persianiseren-gepersianiseerd” heeft in elk geval het voordeel dat het niet alleen bij het Engels aansluit, maar ook bij Frans, Spaans, Portugees en Italiaans. Al zou ik persoonlijk ook niet struikelen over “verperzischen-verperzischt”.
LikeGeliked door 1 persoon
Onze oosterburen lijken voor ‘persianisieren’ te hebben gekozen. Dat pleit ook voor ‘persianiseren’.
Is er trouwens geen betekenisverschil tussen woorden als russificatie of sinificatie enerzijds en vernederlandsing of verfransing anderzijds? De eerste vorm lijkt meer op actieve, beleidsmatige processen te duiden, bij de tweede vorm denk ik eerder aan wat minder gestuurde processen.
LikeLike
Ik vind meer voorbeelden van ‘persifiziert’ dan van ‘persianisiert’! Ik ben met je eens dat de ene groep woorden iets actiever klinkt dan de andere, maar volgens mij kúnnen ze allebei beide betekenissen hebben.
LikeLike
Op deze pagina (http://vredessite.nl/andernieuws/2011/week04/) wordt het woord “Persianiseren” gebruikt. Dat is de enige keer dat ik het woord kan vinden.
LikeLike
Ja, er zijn een paar treffers (ook van gepersianiseerd), maar zo weinig dat we niet echt van een ‘standaard’ kunnen spreken.
LikeLike
Ik zie het bezwaar van verperzischen niet zo. Flexibele vorming, consistent met andere ver-[bijv. nw.]-en-afleidingen, dekt de lading. En tja, lelijk, da’s vooral een kwestie van gewenning, lijkt me. Er komt vast een dag dat ik niet langer in elkaar krimp bij geüpdatet en dergelijke.
LikeGeliked door 1 persoon
Het zou al helpen als we gewoon updeten schreven, met als voltooid deelwoord geüpdeet. Maar ter zake: dank voor je inbreng. Twee mensen wier kennis en taalgevoel ik eveneens hoog aansla, adviseren me langs andere kanalen hetzelfde. Het verrast me, maar ik zal het zeer serieus overwegen. Misschien is visuele lelijkheid inderdaad het minste van de bezwaren. Als we Perzies schreven, zou ik over verperziest waarschijnlijk helemaal niet struikelen. Als we nog steeds verdietscht en verfranscht schreven, had ik er misschien geen seconde over geaarzeld.
LikeLike
Ha, ja, daar dacht ik ook nog aan inderdaad: wordt het niet eens hoog tijd dat we dat gekke -isch updeten?
LikeLike
Mijn spontane reactie was: verperzischen, verperzischt. Spontaan ben ik geneigd het werkwoord af te leiden van het adjectief Perzisch, en de spelling daarvan dan ook aan te houden, ook al oogt die op het eerste gezicht misschien wat raar. Had de kollewijnse schrijfwijze het gehaald, dan zou het Perzies, verperziesen en verperziest zijn geworden, denk ik zo.
LikeLike
Hoezeer ik het met je eens bent, kun je in het vervolgblogje lezen!
LikeLike