Ik vind hoeveelheid een mooi woord. Overduidelijk een leenvertaling uit het Latijn, want quantitas (kwantiteit) zit exact hetzelfde in elkaar, maar dat geeft niks. Beter goed vertaald dan slecht verzonnen. Ook hoedanigheid, afgeleid van qualitas, vind ik mooi, al was hoeheid misschien ook al genoeg geweest.
Lang geleden hadden een verkering en ik verschil van inzicht over hoe vaak we met elkaar zouden afspreken. Over de frequentie dus, maar omdat we frequentie allebei een wat ongezellig academisch woord vonden, noemden we dat de hoevaakheid. Ik gebruik het nog wel eens, maar nooit zonder aan haar te denken. Ze is dood (het was toen al uit), dus hoevaakheid is, hoe speels en bruikbaar ook, voor mij een wat verdrietig woord geworden. Toch wil ik het van harte bij je aanbevelen. Hoevaakheid. Beter dan frequentie toch?
Hetzelfde procedé kun je natuurlijk breder toepassen. Wieheid voor ‘identiteit’. Hoeverheid voor ‘afstand’ (maar afstand is ook al prima). Wanneerheid als samenvattend begrip voor ‘datum en tijdstip’.
Alleen waarheid is wat problematischer, als dat de betekenis ‘situatie’ of ‘ligging’ of ‘locatie’ zou moeten krijgen. Tenzij we het spellen als waar?heid. Moeten we het wel uitspreken met een vragende intonatie.
Al past een vragende intonatie misschien nog wel beter bij die andere betekenis van waarheid.
Gaston Dorren, taaljournalist 
Afstand is op zich natuurlijk ook een direkte vertaling uit het Latijn, van di(s)stantia.
LikeLike
“Alleen waarheid is wat problematischer”.
Dat is een waarheid als een koe! Wat is waarheid? Vele denkers hebben daar al over gefilosofeerd. In het recente debat met Mark Rutte lagen waarheid en leugen dicht bij elkaar.
Menigeen zoekt naar de waarheid. Zo zijn de vragen ‘waar is het?’ en ‘is het waar?’ misschien wel twee kanten van dezelfde medaille. De denkwijze in jouw artikel legt een diepere laag in het woord waarheid bloot.
Iemand die de waarheid heeft gevonden, heeft de vraag ‘Waar?’ in dubbele zin beantwoord. 🙂
LikeLike
En waar de waarheid de koopwaar is geworden, daar gaat het mis!
LikeLike
In plaats van waarheid, dan toch maar plekheid of plaatsheid.
LikeLike
Grappig dat het in het Pools en Russisch net zo werkt, maar niet met precies dezelfde woorden: Pools ilość en jakość (ile = hoeveel, jak = hoe), Russisch kačestvo en količestvo (kak = hoe en (s)kolko = hoeveel). Denk bij de Poolse uitgang -ość aan Solidarność bijvoorbeeld. Beide talen hebben dus gekozen voor een “ander” suffix, hoewel de Russische variant van ość (ost’) ook bestaat.
LikeLike
Ja, leuk hè. Van het Russisch wist ik het trouwens niet. Jakość was een van mijn eerste Aha-Erlebnisjes in het Pools, nog vóór ik de taal aan het leren was: ik had jak(i) ergens opgepikt en -ość inderdaad van Solidarność afgeleid – en mijn vermoeden (‘kwaliteit’ dus) bleek te kloppen! Inmiddels is -ość mijn vriend, want het past achter heel veel bijvoeglijke naamwoorden, misschien nog wel meer dan ons ‘-heid’. Waarom het dan dobroć is en niet dobrość – tja, Pools is een taal hè, en dús onlogisch.
LikeLike
Zo’n artikel vind ik een cadeautje! Het is mijn verjaardag vandaag, maar op elke andere dag van het jaar zou ik me er evengoed mee vermaakt hebben.
Wat is spelen met taal toch leuk! Dat is wat mij betreft de waaromheid van je artikel.
LikeLike
Wat een leuke reactie, dank je! Waaromheid, ook mooi. En gefeliciteerd, natuurlijk.
LikeLike