Voornaamwoorden herbergen vaak verrassingen. Het Friese men schijnt te impliceren dat je óók jezelf bedoelt; anders zeg je se. Het Scandinavische sin, een broertje van ons zijn, kan alleen maar terugslaan op het onderwerp van de zin, net zoals bij ons het woordje zich dat moet. Het Spaanse woord ustedes is in Europa beleefd (‘u’), maar in Latijns Amerika niet speciaal (‘jullie’).

En zo stuitte ik vandaag op een merkwaardigheid van het Sardisch, de taal van Sardinië. Of om heel precies te zijn: van de zuidelijke variant daarvan, het Campidanese, want daar ging de grammatica over die me in handen viel. Je komt nog eens ergens als je een boek schrijft waarin je drie Romaanse talen fileert.

In het Sardisch is het woord voor ‘ons’ als lijdend voorwerp: si. En het woord voor ‘jullie’ als lijdend voorwerp: ook si. En het woord ‘zich’: ook al si. De zinnen ‘Andria waste ons’, ‘Andria waste jullie’ en ‘Andria waste zich’ luiden in die taal dus waarschijnlijk precies hetzelfde – die ene Andria waste zo’n beetje iedereen. Het eerste si is een afgesleten vorm van nosi (Frans: nous), het tweede van bosi (Frans: vous), terwijl het derde si niet afgesleten is (Frans: se).

Dat is natuurlijk curieus. Levert dat geen misverstanden op, met alle hilariteit, vendetta’s en Kamervragen van dien?

Ach wel nee, mensen raken niet zo snel in de war. Om te beginnen zijn allerlei andere vormen van de derde persoon en van de eerste en tweede persoon meervoud wél anders. Het bezittelijk voornaamwoord bijvoorbeeld: suu, nostu, bostu. Bovendien beseffen de sprekers al sinds hun knikker- en springtouwdagen dat het woord si driedubbelzinnig is. Net zoals wij weten dat leiden en lijden hetzelfde klinken, en daarom soms erbij zeggen ‘met lange ij’ of ‘met korte ei’.

Deze informatie komt natuurlijk niet in mijn boek; daarin komt alleen die andere taal van Sardinië aan de orde, het Italiaans. Aardig aan het Italiaans is trouwens dat ze daar in de standaardtaal niet alleen ‘hun hebben’ zeggen (loro hanno), maar ook ‘haar heeft’ en ‘hem heeft’ (lei ha en lui ha). Ja ja, dat zeggen ze in la bella lengua. En dan nog toch Songfestivals winnen. Kennelijk kan dat!

****

Dit is aflevering 20 van een doorlopende serie over het schrijven van mijn boek ‘Leer in zeven dagen zeven talen lezen’. Update: Koop het bij je favoriete boekhandel of bestel het hier.