De Slavische talen doen iets leuks met het woord voor ‘gisteren’.
Hun woord voor ‘morgen’ is weinig opvallend: het bestaat uit een (soms verouderd) woord voor ‘ochtend’, utro, met meestal een vastgegroeid voorzetsel ervoor: zítra (Tsjechisch), zavtra (Russisch), sutra (Kroatisch). Dat patroon is in Europa nogal gebruikelijk. Het Franse demain komt van de en het Latijnse mane, ‘ochtend’. Tomorrow bestaat uit to en het verouderde morrow, ‘ochtend’. Sommige talen houden het nog beknopter en gebruiken het woord voor ‘ochtend’ in beide betekenissen: het Spaans met mañana, en natuurlijk ook het Nederlands met morgen.
De grap van de Slavische talen is dat ze deze logica hebben doorgetrokken in hun woord voor ‘gisteren’. Zoals de ochtend van de volgende dag voor de hele volgende dag staat, zo duiden zij de hele vórige dag aan met de avond van die vorige dag. Het Tsjechische woord voor ‘gisteren’, bijvoorbeeld, včera, is een ouderwetse verbogen vorm van večer, ‘avond’ (in de verte trouwens verwant aan vesper, een katholieke term voor ‘avondgebed’). Voorzover ik kan nagaan doen alle andere Slavische talen net zo iets.
In andere Europese talen ben ik het niet tegengekomen. Wel is iets vergelijkbaars in het Engels te vinden: eve, betekent ‘avond’ maar ook ‘vooravond’ en zelfs ‘de dag tevoren’.
Gaston Dorren, taaljournalist 
Het lijkt erop dat (Oost-)Armeens deze grap ook toepast: երեկո [jɛɾɛˈkɔ] = avond; երեկ [jɛˈɾɛk] = gisteren. Morgen, վաղը [vɑˈʀə], lijkt hier niet op ochtend – առավոտ [ɑrɑˈvɔt] – maar wel op vroeg: վաղ [vɑʀ].
LikeLike
In het Pools is gisteren “wczoraj”. Het woord avond is “wieczór”. Volgens het Poolse etymologische woordenboek (van K. Długosz-Kurbaczowa, uitg. PWN) heeft dat ook inderdaad met elkaar te maken.
LikeLike
In delen van Duitsland is het gebruikelijk om de zaterdag niet met ‘Samstag’ maar met ‘Sonnabend’ aan te duiden, d.w.z. de vooravond van de zondag.
LikeLike
Oja, da’s waar ook. Dus toch. Zoals trouwens onze kerstavond (24-12) en sinterklaasavond (5-12) de vóóravond van Kerst (25-12) en van de feestdag van Sint Nicolaas (6-12) zijn, bedenk ik nu. Maar jouw ‘Sonnabend’ slaat op de hele zaterdag, net als die Slavische woorden op de hele dag van gisteren slaan, en is dus een beter voorbeeld dan die Nederlandse woorden, die volgens mij alleen betrekking hebben op de avonden in kwestie.
LikeLike