Hoe komt het toch dat kleuren en dagen zulke goede koppels vormen? Journalisten, marketeers, idealisten, allemaal geven ze de dagen van de week graag een likje verf: google op ‘zwarte maandag’, ‘gele dinsdag’, ‘rode woensdag’ en ‘groene’ of ‘paarse vrijdag’ en je vindt allerlei rampen, reclamecampagnes, voetbalwedstrijden, milieuacties en homosolidariteit.
De meeste hiervan zijn recente bedenksels, maar andere zijn in deze of gene taal vertrouwde begrippen. Onderstaande lijst is niet uitputtend – aanvullingen zijn welkom.

Blauwe maandag
Een bekende Nederlandse uitdrukking, zij het niet voor een of andere op de kalender aanwijsbare maandag, maar voor een korte periode die weinig heeft opgeleverd: ‘Ik heb een blauwe maandag filosofie gestudeerd.’ Waar de uitdrukking vandaan komt, is een veelbesproken maar onopgehelderde vraag.
Sinds een paar jaar is Blue Monday ook een internationaal begrip, maar dan voor een dag eind januari, die volgens een betwistbare formule de somberste (meest blue) van het jaar zou zijn. 

Witte dinsdag
De dinsdag pal voor de vastenperiode heeft diverse namen: mardi gras of ‘vette dinsdag’ in het Frans, Shrove Tuesday (nauwelijks vertaalbaar) in het Engels en ‘avond voor de vasten’ in het Duits (Fastnacht), Deens (fastelavn) en Nederlands (vastenavond). Het Zweeds heeft er zelfs twee: fettisdagen betekent ook weer ‘vette dinsdag’, vita tisdagen ‘witte dinsdag’. Er worden die dag witte broodjes gegeten, vandaar.

Rode woensdag
Als een dag van de week ‘rood’ wordt genoemd, verwijst dat meestal naar historische gebeurtenissen die ofwel bloederig ofwel communistisch van aard waren, zo niet allebei. Een heel ander geval is de Iraanse ‘rode woensdag’ oftewel Chaharshanbe Suri. Die wordt gevierd op de laatste dinsdagavond (!) vóór oudjaar. Daarbij hoort de aantekening dat Iraniërs oud en nieuw op 21 maart vieren. Toevallig is dat sinds een paar jaar ook Internationale Kleurendag.

Bonte donderdag
Deze bestaat niet echt. Maar de donderdag voor Pasen verdient de bijnaam wel, want hij heeft waarschijnlijk meer kleurnamen dan enige andere dag van het jaar. In het Nederlands heet hij wit, in het Duits, Tsjechisch en Slowaaks groen (Gründonnerstag, zelený čtvrtek, zelený štvrtok) en de fleurigste variant hebben de Zweden, want die spreken van ‘roze donderdag’: skärtorsdagen. In feite is dat laatste een ongelukje van de taalgeschiedenis, want in de tijd dat de naam ontstond, betekende skär nog ‘rein’ of ‘helder’.

Zwarte vrijdag
In sommige talen (Engels, Ests) is dat een van de namen – en geen slechte, als je het mij vraagt – voor Goede Vrijdag, de herdenking van Jezus’ kruisiging. Buiten de religieuze sfeer heten dagen veelal zwart als mensen ze als buitengewoon onprettig ervaren. In de Verenigde Staten staat de dag na Thanksgiving (de vierde donderdag in november) sinds een halve eeuw bekend als zwarte vrijdag. Op die dag barst het commerciële kerstseizoen los, met als gevolg: volle winkels, verstopte wegen en wat kuddegedrag zo nog meer teweegbrengt. Luxeproblemen zijn ook problemen.

Zwarte zaterdag
Luxeproblemen zijn niet uitsluitend Amerikaans. Frankrijk zucht telkenjare onder één of meer samedis noirs (zwarte zaterdagen), namelijk wanneer het noorden van het land zich op één en dezelfde ochtend en masse in zuidelijke richting begint te bewegen. Miljoenen Peugeots, Renaults en Citroëns verstoppen de hoofdwegen, en met name de Autoroutes du Soleil.
In vroeger eeuwen, vóór de winkelcentra en snelwegen, vreesden mensen andere akeligheden. Bijeenkomsten van boze heksen bijvoorbeeld: heksensabbats, in het Engels ook black sabbat(h)s genoemd. Beide namen zijn afgeleid van de Hebreeuwse naam voor de zaterdag. Toch waren heksensabbats vreemd genoeg niet aan enige dag van de week gebonden. Veeleer meende men dat ze op bepaalde data plaatsvonden.

Witte zondag
Pinksteren heette in het Oudengels hwita Sunnandæg, ‘witte zondag’. In het hedendaagse Engels is dat Whitsunday geworden.

Ongetwijfeld zijn er nog veel meer vaste ‘kleurendagen’ in allerlei talen. Gele dinsdag in het Grieks, of misschien turquoise vrijdag in het Fins? Laat het me weten!