Nét nadat ik mijn stuk over gebarentaal op dit blog had geplaatst, viel mijn oog op een artikel in de digitale Volkskrant van vandaag dat er wonderwel bij aansloot. Kop: “Publieke Omroep komt met virtuele doventolk”.
Ik las het stuk, en bleef in verwarring achter.
In plaats van echte tolken brengt de publieke omroep straks avatars in beeld, zo veel begrijp ik, en wel met een andere kleur voor elke spreker. Wat het voordeel is van een avatar, zie ik niet meteen. Misschien is die goedkoper, maar ik zou denken dat hij nooit zo expressief kan zijn als een echte tolk. De gebaren zullen eerder ‘blikkerig’ zijn, net als de spraak van een synthetische stem. Anderzijds, die verschillende kleuren zullen vermoedelijk handig zijn bij gesprekken tussen meerdere personen.
Maar hoe ‘weten’ die avatars wat ze moeten gebaren? Dat doen ze “geautomatiseerd”, en wel “op basis van programmascripts”, schrijft de Volkskrant. Moet ik nu begrijpen dat we een soort Google-vertaling te zien krijgen van Nederlands naar Nederlandse Gebarentaal (NGT)? Googlevertalingen zijn vaak beter dan helemaal geen vertaling, maar ik heb twee redenen om daar in dit geval aan te twijfelen.
Ten eerste lijkt het me stug dat er een dusdanig groot corpus van vertalingen Nederlands-NGT beschikbaar is dat een computerprogramma aanvaardbare vertalingen van nieuwe teksten kan maken. Simpeler gezegd: de computer heeft te weinig informatie tot zijn beschikking om die avatars begrijpelijke, grammaticaal correcte gebaren te laten maken, of althans dat vrees ik. En ten tweede worden jonge kinderen in het artikel als belangrijke doelgroep genoemd. Zouden die echt baat hebben bij een kwalitatief slecht aanbod van NGT?
Het artikel is niet zo erg informatief, dus misschien zit het net een slag anders en valt het allemaal reuze mee. Maar dát de informatie zo ondermaats is, is veelzeggend: ook de Volkskrant, toch lang niet het beroerdste dagblad van Nederland, weet gewoon zo weinig van gebarentaal dat hij verzuimt om zijn bron een paar nogal basale vragen te stellen.
***
Zie vooral ook de informatieve reacties hieronder.
Gaston Dorren, taaljournalist 
De “avatar” was zaterdag 27 september te zien op de informatiemarkt van het Drongofestival. Een soort draakje (of dino) die van kleur veranderde afhankelijk van wie er aan het woord was, in een aflevering van het kinderprogramma Het Zandkasteel aan Zee. Overigens was er op het Drongofestival ook een spoedcursus Nederlandse gebarentaal, een groot succes (vond ik tenminste).
LikeLike
Jammer, heb ik gemist. Bedankt voor de info.
LikeLike
Dit is inderdaad vrij lastig om goed weer te geven in kort bestek. Het betreft een pilot-studie waarin TNO in opdracht van de publieke omroep een soort avatar-ondertiteling bij een kinderprogramma levert, voor een leeftijdsgroep die nog geen ondertiteling kan lezen. Automatische vertaling voor gebarentaal is inderdaad nog een brug te ver voor gebarentalen: de kwaliteit haalt het niet bij die van Google Translate. Wij (gebarentaalteam van de Radboud Universiteit) hebben TNO geholpen om op basis van tekstversies van het TV-programma een NGT-vertaling te maken in een soort gebarentaaltranscriptie, die op zijn beurt weer gebruikt wordt om een avatar aan te sturen. Ook die technologie staat nog in de kinderschoenen, merkt het Nederlands Gebarencentrum terecht op, maar het levert ook met bv. gebrekkige mimiek toch een aardig resultaat op waar jonge dove en horende kinderen (broertjes en zusjes bv.) hopelijk samen graag naar kijken. Kinderen hebben andere verwachtingen dan volwassenen in dit kader: “Lala moe” kan nog zo infantiel en blikkerig klinken, kinderen kunnen het toch leuk vinden. Zonder grote verwachtingen over de invloed van zo’n avatar op de taalontwikkeling, maakt het gebarentaal wel zichtbaar voor een grotere groep Nederlanders, en dat is de reden (los van de interesse in het ontwikkelen van de techniek) waarom wij er graag aan mee hebben gewerkt.
LikeLike
Bedankt, Onno, voor je toelichting.
LikeLike
Gaston, ik heb een reactie hierop op onze site geplaatst: http://www.gebarencentrum.nl. Het klopt, de media zijn slecht geïnformeerd. Trude Schermer
LikeLike