Het groot vloekboek hinkt op meerdere gedachten, maar gelukkig zijn het overwegend goede gedachten.

Eén gedachte is: we maken een gedegen informatief boek over vloeken in het Nederlands, met betrouwbare informatie. Dat is gelukt. Naar volledigheid lijkt niet te zijn gestreefd, maar véél is het ook nu al van: van etterbak tot gratenkut en van kapoen tot kech. Het staat vol etymologische verrassingen, culturele beschouwingen en (socio-, psycho- en historisch-)linguïstische inzichten. Bovendien, het loutere feit dat we hier als volwassenen onder elkaar informatie delen over woorden als kloothommel, sodeju en crapuul werkt ontegenzeggelijk op de lachspieren, ook al is die informatie gewoon boeiend en correct. Speciale en eervolle vermelding verdient hier de vondst van de ‘scheldschade’: enkele tientallen behandelde woorden krijgen een score die uitdrukt hoeveel pijn ze de ontvangende partij doen. Een soort bijsluiter om als uitdelende partij beter te kunnen doseren, zeg maar.

Een andere gedachte achter Het groot vloekboek is: we maken een lijvig, rijk verlucht koffietafelboek. Ook dat is goeddeels gelukt, want het is groot en zwaar (ver over de kilo), de informatie wordt gepresenteerd in kleine, behapbare porties, de opmaak bevat veel (soms wel erg veel) wit en op elke opengeslagen dubbele pagina staat een tekening. Dat de stijl van de tekeningen mij niet aanspreekt, is een smaakkwestie.

Nog een andere gedachte is: we maken er een aantrekkelijk geschreven leesboek van. Daar ben ik dol op, maar in dit geval zijn veel passages mij eerlijk gezegd te jolig, te melig en bovendien te zeer doorspekt met uitdrukkingen die ik pas snap als ik ze in het Engels terugvertaal (zoals ‘de schamele excuses die voor mannen door moeten gaan’). Ik voel me daardoor als lezer soms wat oud. Anderzijds, laat ik ook benadrukken dat het boek veel plezier uitstraalt en dat de jolige meligheid (‘Wie wens je een gezwellig leven toe?’ – ‘De kankerlijer’) niet verhindert dat de informatie toch wel overkomt.

Een vierde gedachte had kunnen zijn: het boek moet voor Nederlanders én Vlamingen interessant en herkenbaar zijn. Die ambitie hebben de makers losgelaten, en in plaats daarvan hebben twéé boeken afgeleverd, Het groot Nederlands vloekboek en Het groot Vlaams vloekboek, die elkaar uiteraard gedeeltelijk overlappen. (Overal waar hierboven ‘het boek’ staat, moet je dus eigenlijk ‘de boeken’ lezen.) De Vlaamse versie vind ik nog leuker dan de Nederlandse, maar dat komt domweg doordat daar voor mij als Nederlander meer nieuws in staat.

Kortom, voor 25 euro per deel krijg je flink wat boeiende informatie en opgewekte smeuïgheid in woord en beeld.

****

Het groot Nederlands vloekboek en Het groot Vlaams vloekboek, door Fieke Van der Gucht, Marten van der Meulen, Robbe Verlinde en Willem Van Beylen. Uitgeverij Lannoo, twee maal 144 blz., twee maal € 24,99, ISBN 9789401453417 (NL) en -24 (VL).