Ik liep vandaag na hoe in de Romaanse talen de medeklinkers zich ontwikkeld hebben. Als je weet dat een Franse v vaak uit een oudere p of b is ontstaan, zie je eerder het verband tussen couvert (bedekt) en zijn collega’s elders: coperto, coberto en cubierto. (Het zeventalenboek zal wemelen van dat soort Kwik, Kwek en Kwak-achtige trio’s.)

Zo kwam ik ook bij de letter f. Nu valt daar niet zo erg veel spannends over te melden – het hoogtepunt is nog dat hij aan het begin van Spaanse woorden soms in een stomme h is veranderd. Maar al speurend stuitte ik wel op het Griekse leenwoord blasphemare, Latijn voor ‘godslasteren’. Het zal je niet verbazen dat ons woord blasfemie daarvan afstamt. Wat mij wél verbaasde, is waar dat woord allemaal nog meer in voortleeft.

Eerst werd het door de Romeinen verbasterd tot blastemare, vervolgens door de oude Fransen ingekort tot blasmer en dat ten slotte tot blâmer, het moderne Franse woord voor ‘de schuld geven’. Maar daar komt natuurlijk ook het Engelse blame vandaan, evenals ons eigen zich blameren en zelfs ook blaam, als in ‘haar treft geen blaam’ of ‘zonder vrees of blaam’. Ik had ze nog nooit met blasfemie in verband gebracht.

Verder hoef je niet zo heel goed Spaans te spreken om het woord lástima te kennen, dat onder andere ‘jammer’ betekent. Ook dat is ontstaan uit blastemare. En in het Italiaans schijnt bestemmiare een woord voor ‘vloeken’ te zijn. Bestemmiare: het klinkt voor ons ambtelijk en saai, naar herbestemmen en bestemmingsplannen, maar het is dus verbaal vuurwerk.

Het verhaal van blasphemare en zijn uiteenlopende nazaten zal het boek waarschijnlijk niet halen: niet nuttig genoeg. Des te leuker dat ik het hier kan melden!

****

Dit is aflevering 5 van een lange serie over mijn boek ‘Leer in zeven dagen zeven talen lezen’. Update: Koop het bij je favoriete boekhandel of bestel het hier.