Afgelopen donderdag heb ik een praatje gehouden tijdens de Fuckup Night Amersfoort. Zulke avonden worden in ruim driehonderd steden wereldwijd gehouden, en de sprekers vertellen er over een persoonlijk echec als ondernemer. Hieronder heb ik mijn presentatie-aantekeningen uitgewerkt tot een lopend verhaal. De videootjes die in de PowerPoint zaten, staan hier boven de alinea waar ze bij horen.

Ik heb van 2009 tot 2015 op werkgebied een geweldige tijd gehad. Hoeveel plezier ik had in mijn werk, zal ik aanschouwelijk maken met een grafiek.

Begin 2009 begon ik op een erg laag niveau, want ik had net een flinke teleurstelling te verwerken gekregen.

Ik wilde weer blij worden, dus ging ik allerlei boeiende non-fictie lezen. Vooral over taalkunde, want dat is mijn favoriete onderwerp. Ik begon ook te bloggen over taal, want ik schrijf graag. Ik kreeg het idee om dat blog uit te bouwen tot een boek. En ik vond daar al gauw een uitgever voor, Scriptum.

Ook toen ik die uitgever eenmaal had gevonden, ging ik met veel plezier en in mijn eigen tempo door met schrijven. Met als resultaat dat voorjaar 2012 verscheen: Taaltoerisme! Het gaat over de talen van Europa en ik durf gerust te zeggen dat het een leuk boek was. Het plezier spat van de pagina’s, het kreeg goede recensies, lezers reageerden enthousiast en de verkoop was ook niet onaardig.

Maar de Nederlandstalige markt voor dit soort boeken is niet zo groot. Daarom huurde ik een Engelse vertaalster in. Toen die klaar was, zocht en vond ik een literair agent in Engeland – en die vond een Londense uitgever!

Wauw.
Ik had een Engelse uitgever. Profile Books.
Ik was ongelooflijk blij en trots.

Die vreugde was van korte duur, want de volgende maanden waren afschuwelijk. Het boek werd namelijk door de eindredacteur door de mangel gehaald, overwegend bekwaam, maar ook rücksichtslos. Het voelde als een operatie zonder verdoving.

Maar daar kwam uiteindelijk een eind aan, en in november 2014 beleef ik een hoogtepunt in mijn werkzame leven: Lingo verschijnt. In Londen.

Het wordt zelfs nog mooier. In alle grote Britse kranten verschijnen fantastische recensies, het boek verkoopt als een dolle en er worden contracten getekend voor edities in nog zeven landen.

Kortom, ik ben on top of the world, zoals dat heet. Ik had nooit gedacht dat ik in mijn leven ooit zo’n internationaal succes zou beleven. Ik had er eerlijk gezegd zelfs nooit van gedroomd.

2015. Daar sta ik dan. Ik heb een uitgever, ik heb een beginnetje van naamsbekendheid en ik heb de smaak te pakken. Wat zal ik nu eens gaan doen?

Ik hou nog steeds van taal en van schrijven, dus laat ik een nieuw boek over talen gaan schrijven. Ik heb zelfs al een concreet idee. De uitgever heeft ook al een concreet idee. Een ander weliswaar, maar we overleggen wat, we brainstormen wat en uiteindelijk doe ik gewoon wat hij wil, want zo werkt dat met Britse uitgevers. Dat geeft niks, want zijn idee is goed. Hij is een goeie uitgever.

Goed, ik schrijf dus een synopsis, zodat zwart op wit staat wat ik ga doen. Hij van zijn kant stelt een contract op, met daarin een deadline, een titel, namelijk

en een voorschot. De eerste tranche van een paar duizend euro krijg ik meteen overgemaakt.

Vanaf dat moment gaat het bergafwaarts.

De lol gaat ervan af. Het schrijven wordt hard werken. De lol van het eigenlijke maken, het creatieve deel, wordt volkomen overschaduwd door de druk en de stress en de faalangst en de naderspoedende deadline.

Door Lingo was ik on top of the world,

maar het schrijven van Babel voelde zo:

Hoezo dan? Wat was er anders? Nou, van alles.

Ik heb bijvoorbeeld ruim drie jaar lang nooit echt vrij gehad, omdat alles in het teken stond van Babel. Niet dat ik alle avonden en weekends en vakanties heb doorgewerkt, dat niet. Althans, niet echt. Maar de vrijetijdsdingen die ik deed, moesten wel een beetje nuttig zijn voor Babel. Want dat boek moest af.
In mijn freelancepraktijk als journalist en tekstschrijver en eindredacteur moest ik allerlei leuke klussen weigeren, want tja, dat boek moest af.
Ik zag mijn vrienden minder dan ik gewend ben en graag wil, want dat boek moest af.
Ik sliep slechter dan normaal, want zelfs ’s nachts wist ik: dat boek moet af.
Ik dronk veel meer dan ik normaal doe, want dan was ik tenminste even van dat boek af.
En mijn vrouw vond mij aanmerkelijk minder leuk dan anders, want die was opeens getrouwd met een boek. En dat boek moest af.

Nou vermoed ik dat sommigen van jullie denken: “Dorren, je bent een verwend nest. Het leven is niet altijd een feestje en heel véél mensen zijn altijd met hun werk bezig.” Oftewel: dat is de prijs van Het Succes.

Maar nee, daar ga ik niet in mee. Want de voorafgaande jaren waren wel een feestje. Het schrijfwerk was ontzettend leuk én het mondde uit in een succesvol boek.

Dus als ik baal dat ik drie jaar lang met veel en veel minder plezier heb gewerkt en zelfs met veel minder plezier heb gelééfd, dan lijkt me dat ik gewoon terecht baal.

Ik ben inmiddels bevallen van Babel. Het is gelukkig een gezonde baby: de recensies zijn uitstekend, de verkoop is heel behoorlijk (zij het minder dan die van Lingo), en het boek gaat de komende tijd nog in minstens tien andere talen verschijnen. (Tien! Verspreid over drie continenten!) Kortom, het product is ontegenzeggelijk geslaagd.

Maar da’s het product. Hoe je het ook wendt of keert, het proces is en blijft een fuckup. Ik had die drie jaar ook prettiger kunnen besteden (en nog met een betere omzet ook). Dan had ik nu weliswaar geen boek gehad. Maar op de vraag ‘wat is de zin van het leven’ heb ik nog nooit iemand serieus horen antwoorden: boeken schrijven.

Heb ik iets van de afgelopen drie jaar geleerd? Beslist. Ik heb de conclusie getrokken dat ik geen contract meer wil. Althans, niet één met een deadline, een voorschot en een uitgever die over je schouder meeleest. Dat doe ik niet meer. Dat werkt niet voor mij.

Maar mensen zijn verschillend. Misschien krijg jij, of je nou schrijver bent of iets anders doet, juist een fijn veilig gevoel van een contract en een lekker hebberig gevoel van een voorschot en een heerlijk energiek gevoel van een deadline. Als dat voor jou zo werkt, moet je dat vooral zo doen.

Maar achter die twee heel verschillende conclusies gaat uiteindelijk één en dezelfde les schuil, die voor ons allemaal geldt. En dat is deze:

Het verschil tussen een succes en een fuckup zit niet alleen in het zichtbare resultaat. Hoe mooi de buitenwereld het resultaat ook vindt, als je van binnen, in je ‘binnenwereld’, jarenlang stukje bij beetje doodgaat, dan is de term ‘succes’ niet van toepassing.

Intussen ben ik natuurlijk wel blij dat dat mooie product er ligt. Babel is ook al in de VS verschenen, het komt volgende maand in het Spaans uit, dit voorjaar in het Nederlands en daarna dus nog in minstens acht andere talen. Dat zal ongetwijfeld leiden tot verkoop, tot interviews, tot uitnodigingen voor lezingen en wie weet welke andere leuke dingen nog meer. Hopelijk kan ik het plezier dat ik de afgelopen jaren niet aan Babel heb beleefd, de komende jaren een beetje inhalen.

En na het sabbatsjaar waar ik nu van geniet, ga ik vast wel weer een boek schrijven, waarschijnlijk over taal. Maar jullie zijn mijn getuigen dat ik dat dus echt heel anders ga aanpakken.

Dank voor jullie aandacht.