Verouderde Germaan

De Week van het Nederlands is bezig. Ik zal daarom elke dag een stukje uit mijn laatste boek Vakantie in eigen taal hier op het blog plaatsen. 

Ze kunnen nog niet lopen, laat staan paardrijden. Ze kunnen nog niets beetpakken, laat staan zwaardvechten. Ze kunnen nog niet rechtdoor kijken, laat staan nauwkeurig mikken met pijl en boog. Kortom, het ligt niet voor de hand om een pasgeboren baby aan te duiden als ‘vooraanstaande strijder’ of ‘beschermster van het volk’. Dit jengelwichtje, ‘geliefde leidster’? Dit schijtventje, ‘edele wolf’? Laat me niet lachen.

Toch zijn dat precies de namen die onze voorouders aan hun kinderen gaven. In elk babynamenboekje zijn ze te vinden. ‘Germaans’ staat erbij, en dan volgt er meestal een krijgshaftige toelichting. Iets als ‘legervriend’ (Erwin) of ‘volksvriendin’ (Lidwien), ‘roemvolle speer’ (Rutger) of ‘speerkracht’ (Geertruide). En de oude Germanen noemden hun kinderen zo zonder eerst een boekje te raadplegen. Toch wisten ze donders goed wat ze deden, want de namen die ze gaven waren op dat moment nog gewone, alledaagse woorden.

Dachten ze dan echt dat die zuigelingen een ‘strevend karakter’ (Welmoed) of een ‘ijzeren zwaard’ (IJsbrand) hadden? Natuurlijk niet. Het was geen kwestie van denken, maar van hopen. Zoals alle ouders, toen en nu, gunden ze die broze hummels het beste. Met ‘wijs-moedig’ (Radboud) en ‘goden-zacht’ (Godelinde) beschréven ze hun kinderen niet, maar wensten ze hun een prachtige toekomst toe.

En dat is iets wat sommige ouders wel degelijk nog steeds doen. Anders waren meisjesnamen als Anouk en Amalia niet opeens populair geworden, en hadden de jongensnamen Rafael en Nelson geen opleving doorgemaakt. “Moge je worden als deze helden, mijn kind.”

Alleen, op wat langere termijn zullen niet al die goede wensen nog begrepen worden. ‘Amalia’ lijkt een blijvertje en de naam ‘Nelson’ zal misschien ook nog een poosje beklijven. Maar waarschijnlijk is het voor de eerstvolgende generatie al een raadsel waarom tante Anouk en ome Rafael heten zoals ze heten.

Zo bezien was de recht-voor-zijn-rape methode van de oude Germanen lang niet slecht. Misschien moeten we die gewoon in ere herstellen, op eigentijdse wijze. Dat kan gemakkelijk. Gun je je dochter een zangcarrière, noem haar dan Toonvast, Goudkeeltje of Heupedeintje. Hoop je dat je zoon het tot profvoetballer schopt? Denk eens aan Balvast, Kopsterk of Schotvaardig.

Toegegeven, helemaal zonder risico is dat niet. Als je kind niet wordt wat je ervan had gehoopt, loopt het in zijn volwassen leven voor aap. Maar ook dat was vroeger vast niet anders. Een onuitstaanbare Godelieve (‘door Godbemind’), een laffe, vluchtende Herbert (‘leger-schittering’) – de oude Germanen zullen er zeker om gegniffeld hebben.

Op 31 oktober verschijnt mijn nieuwe boek, Lingua · Dwars door Europa in 69 talen.