Wat is er mis met een k aan het einde van een lettergreep? Waarom schrijven de Zweden, de Duitsers en de Engelsen allemaal ck? Waarom heet een ‘bok’ in het Duits een Bock, in het Zweeds een bock, in het Engels een buck? Waarom kent het Duits locker, het Engels locker, het Zweeds lockar? – drie woorden overigens die niets met elkaar te maken hebben en ook niet ‘lokker’ betekenen, maar respectievelijk ‘losjes’, ‘kluisje’ en ‘lokken, krullen’. Waarom die c? Trouwens, Hooft, Vondel en alle andere Nederlandse schrijvers van vóór 1700 of daaromtrent deden het ook. Naast Bekker hebben we ook nog steeds de achternaam Becker. Waarom, hoezo, waartoe dit alles?
Ik zou nu graag een sprankelende en geloofwaardig klinkende speculatie laten volgen, bijvoorbeeld iets over de hogere status van de c vergeleken met de k, ontstaan doordat het Latijn veel c’s en vrijwel geen k’s gebruikte. Maar ik heb in feite geen flauw idee. En in het Latijn volgde op een c nooit een k, dus voor hetzelfde geld was die combinatie juist taboe geweest.
Heden geen verklaring dus, zelfs geen wilde gissing. (Aanvulling: maar lees de suggesties van Yoïn van Spijk en Christopher Bergmann hieronder.) Wel nog twee curiositeiten, om de kwestie extra raadselachtig te maken.
Eén: nog niet zo lang geleden schreef men in het Duits in één geval wél een k aan het einde van de lettergreep: bij woordafbrekingen. Als Socken over twee regels werd verdeeld, schreef men het als Sok-ken. Ik meen me te herinneren dat die regel bij de laatste spellinghervorming is afgeschaft.
Twee: ons woord picknick komt uit het Engels, dat het weer uit het Frans heeft. Maar in het Engels is het picnic, en in het Frans piquenique. Onze spelling met ck is – net als het fotootje hierboven – van Duitse oorsprong.
Gaston Dorren, taaljournalist 
Hoewel Zweeds en Noors erg verwant zijn, zie je in Noorwegen vaak het “hardere” kk in plaats van ck. Waarom de Noren voor de dubbele k hebben gekozen is mij ook een raadsel, maar desalniettemin tack / takk voor de blogpost.
LikeLike
Zouden ze niet voor kk hebben gekozen juist om er niet Zweeds uit te zien? Net als voor ø en æ? Hoewel ik eerlijk gezegd zou verwachten dat ze hun taal nog liever van het Deens zou willen onderscheiden.
LikeLike
Mijn theorie is als volgt: de C was op een bepaald moment het standaardteken voor de K-klank. Dat werkte prima als er een achterklinker of niets op volgde: Oudengels ‘loc’, Oudhoogduits ‘boc’, Middelnederlands ‘cop’. Als er een (toen nog dubbel uitgesproken) K-klank gespeld moest worden en er volgde een voorklinker, zoals in ‘locc + er’ of ‘böcc + e’ bestond het gevaar dat de CC in ‘loccer’ en ‘böcce’ gelezen zou worden als in ‘accept’, met KS dus, of als in het Kerklatijnse ‘accipere’, met een palatale klank. Voor de tweede medeklinker koos men dan K, omdat die een constante waarde had, ongeacht het type klinker dat volgde: ‘locker’, ‘Böcke’. Het eerste deel van CK was dus gewoonte, het tweede deel een noodzaak. Het Engels en het Duits zijn vervolgens de dubbele medeklinkers van verbogen vormen (die inmiddels niet meer dubbel werden uitgesproken) vaak naar analogie in het enkelvoud gaan spellen: ‘will’, ‘pass’, ‘platt’ en dus ‘lock’ en ‘Bock’.
LikeGeliked door 1 persoon
Dat klinkt buitengewoon aannemelijk. (Ik had het graag zelf bedacht!) Dank je zeer.
LikeGeliked door 1 persoon
Ik word er door er Christopher Bergmann op gewezen dat die verklaring geen hout snijdt voor het Duits. In het oudere Duits stond een c altijd voor een k-klank. Hij schrijft:
‘In het Oudhoogduits staat de <c> meestal aan het eind van de lettergreep en de <k> aan het begin (voor zover ik weet). Het zou kunnen dat <c> naar <k> wordt ‘geconverteerd’ als ’t door verdubbeling aan het begin van de lettergreep terechtkomt. Dat lijkt op de theorie van Yoïn, maar het verschil is dat ik denk dat de uitspraak weinig te maken heeft met de schrijfwijze.’
LikeLike
Interessant, dat lijkt me dan inderdaad de beste verklaring voor het Duits.
LikeLike