‘Mooi Scrabblewoord’, hoor ik mensen soms zeggen. Het gaat dan om woorden als plattelandsontwikkelingsprogramma, bliksembeveiligingsinstallatie en rimpelbuisobstakelbeveiliger. Ik ken de meesten van die mensen niet of nauwelijks, maar deze stelling durf ik wel aan: scrabbelen kunnen ze niet.
Als je scrabbelt, en ik bedoel nu gewoon recreatief, dus niet als topsport – want als topscrabbelaar leer je woordenlijsten van honderden pagina’s uit je hoofd, desnoods in een taal die je niet beheerst (serieus, mensen doen dat) – als je voor je lol scrabbelt dus, maar je doet wel een beetje je best om te winnen, dan weet je: échte ‘mooie Scrabblewoorden’ zijn 7 of 8 letters lang en bestaan hoofdzakelijk uit veel voorkomende letters. Aandeel, ontdoen, verlegen: dat zijn beeldschone Scrabblewoorden. Daar kun je in één beurt alle 7 blokjes mee kwijt – kassa, want 50 punten bonus. Een andere categorie ‘mooie Scrabblewoorden’ zijn korte woorden met een x, y of q, zoals ex, fax, yen, yin, sexy, qua en qat (leve qat, want dat vereist geen u!). Ze zijn onmisbaar om van die beroerde incourante letters af te komen.
Rimpelbuisobstakelbeveiliger en die andere lange woorden zijn natuurlijk opmerkelijk, en ik snap best de aanvechting om daar iets over te zeggen. Maar ‘mooie Scrabblewoorden’ zijn het bepaald niet. Ze passen niet eens op het bord!
Ja maar, Gaston, hoor ik je nu denken, doe nou eens gezellig. Die mensen maken een grapje. Voor de lol, weet je wel. Verstrooiing ende vermaak.
Ik weet het zo net niet.
Ze bedoelen het grappig, dat denk ik ook. Maar ze máken geen grapje; ze herhalen alleen maar een grapje wiens grijze baard vol luizen en etensresten tot op zijn versleten schoenen hangt. Het ‘mooie Scrabblewoord’ is al jaren net zo’n cliché als ‘het houdt op met zachtjes regenen’ of ‘nog groener wordt het niet’. Erger nog: ‘mooi Scrabblewoord’ is, in tegenstelling tot die andere twee, nooit geestig gewéést. Het is geen spitse formulering die een banale waarheid van glans voorziet, het is een absurde onjuistheid. En natuurlijk kunnen absurditeiten ook leuk zijn – ik heb ooit erg moeten lachen om ‘zijn keuken had zo’n laag plafond dat hij alleen schol kon bakken’. Maar bij die ‘mooi Scrabblewoord’-zeggers zie ik maar zelden aanwijzingen dat ze tot een absurdistische lachstroming zouden behoren.
Er bestaat overigens een nóg ergere variant, en dat is ‘mooi galgjewoord’. Onder meer bestuurdersondersteuningssystemen, wederindiensttredingsvoorwaarde en fietsknooppuntenplanner heb ik zo aangeduid gezien. Waarom is dat nog erger? Omdat woorden voor galgje juist minder geschikt worden naarmate ze langer zijn. Korte woorden met ongebruikelijke letters, díé maken het raden moeilijker. Díé zorgen ervoor dat je tegenstander aan de galg eindigt – wat tenslotte het doel van het spel is.
Gelukkig tref ik, al googelend op ‘mooi galgjewoord’, ook pyjamafetisj en orofarynx aan. (Dat laatste zou me zéker mijn nek kosten, wat ik ken het niet eens.) Hulde aan de bedenkers, Marieke Smit en Marjol Buijs. Die denken tenminste na. Die snappen hoe je je tegenspeler laat bungelen.
***
Dit had een stukje kunnen zijn uit
mijn boek Vakantie in eigen taal.
Maar ja, dat verscheen een paar
maanden geleden al, dus daar
staan alleen ándere artikelen in
deze trant in.
Klik hier als je daar benieuwd
naar bent.
Gaston Dorren, taaljournalist 
Ha, ik wou het net roepen inderdaad, dat ik vooral de galgjevariant hoor en hoezeer dat dus niet klopt. Mijn vader heeft me ooit een keer finaal ingemaakt met het bedrieglijk simpele ernst.
LikeLike
Precies! Al moet ik zeggen dat ernst bestaat uit letters die ikzelf althans meestal in een vroeg stadium vraag. Maar de kortheid en de vreemde opbouw (eerst een klinker, dan vier medeklinkers) verhogen zeker de moeilijkheidsgraad. Zloty lijkt me nog mooier.
LikeLike
Gheh. Vind ik wel dat je ook echt de ł moet gebruiken.
LikeGeliked door 1 persoon
Een paar dagen geleden maakten Nikki Sterkenburg en ik dezelfde “grap”:
https://twitter.com/puntnl/status/772762073340182528
Nu ben ik totaal geen Scrabblespeler. De laatste keer dat ik ’t speelde was jaren geleden en ik heb ’t waarschijnlijk maar een paar keer in heel m’n leven gespeeld. Dat verandert de situatie nogal. De mooie-Scrabblewoordengrappen (zit er overigens een koppelstreepje in Scrabble?) zijn voor mij “echte” grappen omdat ik er domweg nauwelijks verstand van heb. Voor een echte dijenkletser voeg ik soms een “twee keer woordwaarde” eraan toe. Geen idee wanneer je twee keer de woordwaarde zou krijgen en of zoiets eigenlijk wel bestaat. Degenen die op dat moment lachen zijn waarschijnlijk ook geen Scrabblespelers en beseffen waarschijnlijk niet dat ik totale onzin aan ’t vertellen ben. Ook dat kan humoristisch zijn, trouwens. Mijn conclusie: zolang je geen Scrabble speelt is ’t wat mij betreft een prima grap (ja okee, met een baard).
LikeLike
* Geen Scrabblespeler, net wat ik dacht. Hoera, ik had dus gelijk! Althans, in jouw geval.
* Het is een beetje vergelijkbaar met mensen die zichzelf heel spits en geestig vinden als ze zeggen: “Ach ja, 22 mannetjes die achter een bal aan hollen.” Als je een beetje van voetbal houdt, denk je ook: “Nee hè, niet die weer. Bovendien, ze hollen het grootste deel van de tijd niet eens achter de bal aan.” Maar de grappenmaker zelf heeft daar geen last van. Die kijkt vergenoegd om zich heen.
* ‘Legionellabeheersplan’ zou inderdaad aan elkaar moeten. Dus jij was volkomen onschuldig: zowel aan de grap als aan slecht spellen.
* Er zit inderdaad geen koppelteken in het letterzakje. Maar je kunt natuurlijk de I op zijn kant leggen en hopen dat je tegenspeler erin trapt…
* Die toevoeging ‘twee keer woordwaarde’ vind ik relatief grappig.
* Ja, ‘twee keer woordwaarde’ bestaat. Het zijn die roze vakjes.
* Trek je verder vooral niks van mij aan. Maar dat was je toch al niet van plan.
LikeLike